Китобхона яке аз муассисаҳои асосӣ ва таърихан ибтидоии иттилоотӣ мебошад, ки истифодаи оммавии иттилооти ҳуҷҷатии иҷтимоиро таъмин мекунад ва дар тӯли таърихи тӯлонии худ шаклу усулҳои ба худ хоси қонеъ кардани дархостҳои муштариёнро таҳия кардааст.
Нақш ва аҳамияти китобхона дар ташкили раванди таълимӣ хеле калон аст. Он дар кори мустақил, бахусус дарёфти адабиёти зарурӣ, шиносоӣ ва амиқ фаҳмидани маводи омӯхташуда, муқоисаи якчанд манбаъҳо дар як мавзӯъ ва ташаккули тафаккури мустақил, арзёбии арзишҳои маънавӣ ба хонанда мусоидат ва кӯмак мекунад. Китобхона кори мустақили рӯҳии инсонро чун сифатҳое, ба мисли ташкил, интизом, ташаббус, ирода, субот дар расидан ба ҳадаф ташаккул ва қобилияти таҳлили факту ҳодисаҳоро инкишоф медиҳад, тафаккури мустақилро меомӯзонад, ки боиси рушди эҷодӣ ва ташаккули афкори шахсии худ, нуқтаи назар, ғояҳои хонанда мешавад. Риояи ин қоида аз хонанда талаб мекунад, ки қобилиятҳои муайян, устуворӣ, далерӣ ва майл дошта бошад. Қобилияти мустақилона кор кардан бо адабиёт яке аз муҳимтарин малакаҳоест, ки хонанда ҳангоми истифодаи адабиёти зарурӣ дар китобхона бояд ба даст орад. Хонанда қисмати заруриро дар файли кортии китобхона ё феҳристи библиографӣ дарёфт карда, ғояи сохтории дониши илмиро мегирад. Бо хон дани номи асарҳо ва намуди мухталифи нашрияҳо, мушкилоти муҳимтарини илмӣ, равишҳои мухталифи ҳалли онҳо, истилоҳҳо ва номи муаллифон, ки олимони машҳури соҳаҳои гуногуни ҷамъият мебошанд, шинос мешавад.
Адабиёте, ки дар таълими донишҳои назариявӣ ва татбиқ намудани онҳо истифода мешавад, аз рӯи намуд ва жанрҳои нашрӣ хеле гуногун аст. Ҳар кадоми онҳо мақсади худро доранд. Аз ин рӯ, хонанда бояд хуб донад, ки кадом як нашрияи алоҳида метавонад барои истифодаи дурусти он дорои кадом маълумот бошад.
Чӣ қадаре ки маълумот зиёдтар аст, эҳтимолияти зиёд кардани нерӯи зеҳнии шахс, баланд бардоштани маданияти кори зеҳнӣ вуҷуд дорад. Аз ин рӯ, чӣ қадаре ки шумо метавонед, бештар омӯзед. Яке аз принсипҳои асосии афзоиши зеҳният хоҳиши гирифтани маълумоти ҳарчӣ бештар аст.
Хониш боигарии зеҳниро афзоиш медиҳад, қобилияти ақлиро ба вуҷуд меорад, завқи эстетикиро ташаккул медиҳад ва моро дарки некию зебоӣ меомӯзад. Хониш на танҳо уфуқҳои инкишоф аст, дониши амиқро амиқтар мекунад, маънавёт ва эҳсосотро ғанӣ месозад, балки фикр кардан, фаҳмидани хислатро ёд медиҳад, қобилияти фаҳмидани одамонро ба вуҷуд меорад.
Пешрафти инсоният аз китобу китобхонаҳост ва ҷамъият аз китобу китобхонаҳо нашъунамо меёбад. Китобхонаҳои олам алҳол муқаддастарин сарманзили маърифатанд. Мо ба онҳо ворид гардида, нури илоҳӣ афрўхта, бо асосҳои илм ошно мешавем, чароғи маърифатро пурнур мегардонем.
Маданияти хониш як ҷузъи муҳими фарҳанги умумии шахсият ва шарти ҳатмии фаъолияти маърифатии он мебошад. Як одати возеҳе вуҷуд дорад: ҳар чӣ бештар фаъолияти маърифатӣ баландтар бошад, системаи дониш васеътар аст, уфуқҳо ҳам васеътар мешаванд ва аз ин рӯ, сатҳи фарҳанги инфиродӣ баландтар мегардад. Ҳар як донишҷӯ эҳтиёҷоти иттилоотии худро дорад, ки аз нерӯи зеҳнии ӯ, дараҷаи шавқ ба фаъолиятҳои таълимӣ ва манфиатҳои шахсии ӯ вобаста аст.
Дар охир бояд гуфт, ки ба навтаъсис ва ҷавон будани Донишкадаи давлатии санъати тасвирӣ ва дизайни Тоҷикистон нигоҳ накарда, китобхонаи он дар қонеъ намудани талаботи донишҷӯёну омӯзгорон ба такмили дониш ва малака имкониятҳои васеъ дорад. Он ба таъмини эҳтиёҷоти донишҷӯёну омӯзгорон ба хизматрасонии иттилоотӣ, дарёфти ҳарчи зуди маълумоти боэътимод ва зарурӣ равона карда шудааст.
Бика Ёғибекова,
мудири китобхонаи Донишкадаи давлатии санъати тасвирӣ ва дизайни Тоҷикистон
