Дар замони имрӯза яке аз масъалаҳои муҳиме, ки ҷомеаи ҷаҳонӣ ва ватани азизи мо Тоҷикистонро ба ташвиш овардааст, терроризм ва экстремизм (ифротгароӣ) мебошад. Терроризму экстремизм (ифротгароӣ) яке аз зуҳуроти номатлуб дар замони муосир ба шумор рафта, боиси ба миён омадани оқибатҳои нохуш мегардад. Мақсади ниҳоии он таҳдид ё истифодаи зӯроварӣ, расонидани зарари вазнин, таҷовуз ба ҳаёти арбоби давлатӣ ё ҷамъиятӣ, бенизомӣ, тағйири сохти конститутсионӣ дар мамлакат, ғасби ҳокимият ва аз они худ кардани ваколатҳои он, барангехтани низои миллӣ, иҷтимоӣ ва динӣ аст.
Терроризм ва экстремизм ҳамчун зуҳуроти номатлуб аз нуқтаи назари ҳуқуқӣ ин содир намудани амалҳое мебошанд, ки ба инсоният ва умуман ба аҳли ҷомеа хатари марг ба миён меоварад. Мақсади он ҷисман бартараф кардани рақибони сиёсӣ, вайрон кардани бехатарии ҷамъиятӣ, тарсонидани аҳолӣ ё расонидани таъсир барои аз тарафи ҳокимият қабул кардани қарорҳо мебошад. Зӯроварӣ, зулм, фишороварӣ, таҳқир ва паст задани шаъну шарафи инсон, хусусан гурӯҳҳои дигари этникӣ аз ҷониби ҷомеа ва давлат мумкин аст, эътирозро ба вуҷуд оварад, ки он мумкин ба ифротгароӣ сабзида расад.
Ифротгароӣ дар шароити имрӯза бештар ба сиёсат дахл намуда, тазоҳуротро дар ниҳоди ҳамаи мазҳабҳо ба вуҷуд овардааст. Мақсади ниҳоии онҳо ба ҳар роҳу восита созмон додани давлати ягонаи бесарҳади мусулмонист.
Аз рӯи таҳлилҳо, то кунун гаравидани наврасону ҷавонон ба гурӯҳҳои ифротию террористӣ, таҳсил дар мактабҳои ғайрирасмии кишварҳои исломӣ мушоҳида мешавад. Айни замон ташкилотҳои террористии «Ансоруллоҳ», «Ҳаракати исломии Узбекистон», «Ҳизби таҳрир», «Ҷамоати таблиғ», «Ҷамоати даъват», «Салафия», «Толибон» «Давлати исломӣ» ва «Ҳизби наҳзати исломии Тоҷикистон», ки фаъолияташон дар Тоҷикистон мамнӯъ эълон шудааст, ноболиғонро бо ҳар роҳу восита ба сафҳои худ ҷалб намуда, ба давлатҳои исломӣ мефиристанд. Дар шароити ҷаҳонишавӣ, душвор гардидани муносибатҳои байналмилалӣ дар самти сиёсию иқтисодӣ ба масъалаҳои ҳифзи симои миллию мазҳабӣ, пос доштани арзишҳои маънавӣ, баланд бардоштани сатҳи фарҳангӣ-сиёсӣ ва маърифати ҳуқуқии аҳолии кишвар, хусусан ҷавонон диққати махсус бояд дод.
Аз ин рӯ мо – омӯзгорон, мураббиён ва дигар фаъолони ҷомеаро зарур аст, ки дар раванди ҷаҳонишавӣ бо ҳисси масъулият истиқлолияти худро натанҳо бо шиору гуфтор ситоишу парастиш, балки бо меҳнати софдилона ва самимӣ дар ҳама соҳаҳо таҳким бахшем, бепарво ва масъулиятношинос набошем. Дар таълиму тарбияи наврасон ва ҷавонон саҳмгузор бошем. Онҳоро дар рӯҳи ватандӯстӣ, худогоҳиву худшиносӣ, инчунин ҷалби онҳо дар корҳои созандагиву ободкорӣ, ҳифзи дастовардҳои истиқлолият, таҳким бахшидани ваҳдати миллӣ ҳидоят намоем.
Дар ҷараёни таълими фанҳо, хусусан фанҳои гуманитарӣ ва чорабиниҳои тарбиявию беруназдарсӣ дар масъалаи хавфи терроризму экстремизм дар ҷаҳони имрӯза ва ҳушёрию зиракии наврасон дар масъалаи гаравидан ба ҳизбу ҳаракатҳои номатлуб ба мисли террористию экстремистӣ эътибори махсус диҳем.
Мавриди таъкид аст, ки намояндагони гурӯҳҳои даҳшатафкан, дар навбати аввал, бо ҷавононе кор мекунанд, ки таҷрибаи кофии рӯзгор надоранд, донишҳои дунявӣ ва диниашон паст буда, дар зиндагӣ бо мушкилоте, чун бекорӣ, муҳоҷират ва монанди ин дучор шудаанд.
Бо назардошти он ки тағйироти афкору рафтори афроди ҷалбшаванда, тадриҷан ноаён суръат мегирад ва зери ниқоби асосҳои диние, ки ба тарзи шубҳанок тафсир мешаванд, атрофиён на ҳамеша метавонанд сари вақт нишонаҳои ташвишоварро пай баранд ва дар натиҷа фурсатеро, ки дахолат карданд ва дигар кардани ҳолат имкон дорад, аз даст медиҳанд. Дар мавриди тадбирҳои пешгирӣ дер намудан ва беаҳмияти зоҳир намудани ҷомеа боиси вусъат пайдо намудани тундгароӣ, ифротгароӣ ва даҳшатафканӣ дар байни ҷавонон мешавад.
Ифротгароии динӣ аз ҷиҳати динӣ асосноккунии фаъолияти бо дин руйпушкардашудаест, ки бо зӯран ғасб намудани ҳокимият, халалдор кардани истиқлолият ва якпорчагии давлат бо ин мақсад барангехтани душманӣ ва бадбинии динӣ равона карда шудааст.
Дар марҳилаи ҳозира маводи паҳнкардаи душманони миллат нишон медиҳад, ки ҳадафи онҳо ба ҷуз барангехтани ҳисси нобоварӣ нисбат ба давлату ҳукумат ва тафриқаандозӣ миёни ифроди миллат нест. Вагарна бо чӣ сабаб аз ҳаёти сиёсӣ, иқтисодӣ-иҷтимоии ватан канорҷӯӣ мекунанду монанди аксари шаҳрвандони мамлакат дар рушди кишвари худ ширкат намеварзанд, меҳнат ва эҷод намекунанд, дар паноҳи дигарон ҷой гирифта, аз каноре айбҷӯиву харобакориро пеша карданд. Дар зери шиорҳои бофтаву хаёли фирефтаи таълимоти «гӯё динӣ» гашта ба амалҳои низоъпарастӣ, ифродгароӣ ва террористӣ ҷавононро даъват намуда, амалҳои бади худро бо номи «қаҳрамонӣ», «фидокорӣ» ташбеҳ мекунанд. Бо ин роҳ мехоҳанд ба мақсадҳои душманонаи худ ноил шаванд, яъне нуфузу дастовардҳои миллиро то андозае паст зананд, аниқтараш супоришҳои пешвоён ва сарпарастони хориҷии худро иҷро намоянд. Албатта чунин амалҳои номатлуб ва ноҷавонмардона носипосӣ ба ватан ва хиёнат ба миллат аст. Таърих чунин шахсиятҳоро ба мисли: М.Кабирӣ, С. Муҳаммадиқбол ва асосгузори ҳизби дар ҷумҳурӣ мамнуъшуда-Аёмиддин Сатторовро ҳаргиз намебахшад.
Ба қадри неъмате чун истиқлолияту давлатдории миллӣ расидан арзишҳои муқаддастарини давлату давлатдориро дарк намудан ва пос доштани онҳо ин ҳам қарз, ҳам масъулият ва ҳам шарафу номуси ватандорӣ, ҳам ифтихор аз давлату миллати хеш ва фарҳанги волои миллӣ аст.
Дар акси ҳол, надонистани сарнавишти таърихи миллати худ, фориғболию бехабарӣ ва носипосӣ нисбати мероси маънавӣ-фарҳангии он шахсро бо инкори ҳақиқат ва ба бегонапарастию қадр накардани қимати дастовардҳои истиқлолияти миллӣ оварда мерасонад.
Қайд кардан ба маврид аст, ки нақши фарҳанг, ташвиқоту тарғиботи таълиму тарбияи насли наврас дар ҳамин раванд дар таҳкими эҳсоси ватандорӣ, худшиносии миллӣ, эҳтиром ба таърихи ниёгон ва дар пешгирӣ аз низоъҳои иҷтимоӣ ниҳоят бузург аст. Беҳуда нест, ки қувваҳои манфиатҷӯй дар оғози амалҳои ғаразноки худ аввал арзишҳои фарҳангӣ-маънавӣ (ахлоқию динӣ)-ро коҳиш дода, фалаҷ месозанд, баъдан ҳисси нобоварӣ зоир намуда, ба амалҳои зишт ва хавфноки худ даст мезананд.
Дар қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон баста шудани ҲНИТ бо фаъолияти мазҳаби Абуҳанифа вобастагие надорад, зеро ислом ба ҳеҷ ҳизб ниёз надорад. Аслан байни дин ва сиёсат як фарқияти калон вуҷуд дорад.
Дин эътиқод аст, сиёсат бошад масъалаҳои идоракунии ҷомеаро ҳал мекунад. Дар шароити имрӯза, дар натиҷаи ба сиёсат омехта кардани дин дар гӯшаҳои гуногуни олами ислом ин қадар низоъ ва амалҳои номатлуб рӯй дода истодаанд. Таи чанд соли охир қисман ҷавонон аз надоштани иттилооти дақиқ, паст будани ҳисси ватандӯстӣ, надоштани савияи дониши сиёсӣ ва ҳуқуқӣ ба гурӯҳҳои ифротгаро, шомил мешаванд. Онҳо намедонанд, ки оқибати ин бозиҳои сиёсӣ бо ниқоби ислом давлатҳои пешрафтаи дунёи исломро ба чӣ ҳол оварда расонд. Ҳоло дар Ироқ, Сурия, Либия, Яман ҳокимияти давлатии комил вуҷуд надорад. Қариб ба ҳамаи ин давлатҳо хавфи аз харитаи ҷаҳон нест шудан таҳдид мекунад.
Дар ин марҳилаи басо ҳассосу муборизаҳои ошкору ниҳони нерӯҳои гуногун, вазифаи муқаддаси ҷомеа, пеш аз ҳама ба таълиму тарбия фаро гирифтани ҷавонон, ба роҳи рост ҳидоят намудани онҳо ва пешгирӣ аз воридшавии онҳо ба ҷараёнҳои террористию экстремистӣ мебошад.
Мебояд, ҷавонон дар муҳити оила, муассисаҳои таълимӣ ва ҷомеа дар рӯҳияи худшиносӣ, ифтихори ватандорӣ, маърифати шаҳрвандӣ, риояи арзишҳо миллӣ ва ҳамчун ворисони арзандаи Ватану миллат ба воя расанд.
Ҷ. Ғанизода,
С.Усмонов
омӯзгорони ДДСТДТ
